پژوهشکده سیاستگذاری و حوزه صنعت و توسعه پایدار
از ۱۹۸۷ که اصطلاح “توسعه پایدار” در سازمان ملل متحد مطرح شد، صنعت و نقش آن بر توسعه اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیست، محور مباحث این نهاد بین‌المللی و سایر نهادهای سیاستگذاری و سیاست پژوهی مرتبط با این حوزه بوده است. هم‌اکنون در راستای نیل به اهداف توسعه پایدار یک نوع وفاق جمعی بین سیاست‌گذاران به وجود آمده است. این اجماع به این نکته اشاره دارد که دولت و فعالان غیردولتی در جهت رسیدن به اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی خود، لازم است تا همگرایی و برنامه صنعتی ویژه‌ای داشته باشند. با این نگاه، پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف از بدو تأسیس خود در سال ۱۳۸۷، یکی از حوزه‌های فعالیتی اصلی خود را به صنعت و توسعه پایدار اختصاص داده است. با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود در پژوهشکده، این محور به دنبال پیاده‌سازی جدیدترین روش‌های سیاستگذاری صنعتی با رویکرد اتکا به منابع و ظرفیت‌های منطقه‌ای و ملی است. از این رو، حوزه عملکردی این حوزه، وسعت قابل توجهی دارد و از سطوح کلان سیاستگذاری تا سطح خرد و شرکت‌ها را در بر می‌گیرد.
مطابق با این هدف، چهار برنامه برای محور صنعت و توسعه پایدار تعریف شده است. آب و توسعه، مدرسه توسعه پایدار، توسعه اکوسیستم نوآوری در ایران (تانا) و توسعه امور زیرساختی برنامه‌های این حوزه هستند. هر یک از این برنامه‌ها در حوزه‌های مشخصی از صنعت و توسعه پایدار ورود کرده‌اند به‌طوری‌که برنامه آب و توسعه، اصلاح سیاستگذاری آب را با تمرکز بر ابعاد مختلف حکمرانی آن دنبال می‌کند. مدرسه توسعه پایدار به تقویت و ارتقای دانش، مهارت و نگرش نهادها و فعالان توسعه پایدار، می‌پردازد. گسترش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و ارائه خدمات عمومی از طریق مشارکت بخش خصوصی، هدف برنامه توسعه امور زیرساختی است و درنهایت برنامه تانا در قالب اندیشه‌هایی همچون نظام نوآوری منطقه‌ای، مزیت‌گرایی هوشمند و نظام نوآوری بخشی به دنبال توسعه پایدار و نوآورانه فعالیت‌های صنعتی در کشور است.
لازم به ذکر است که هر یک از برنامه‌های حوزه صنعت و توسعه پایدار متناسب با هدف بنیادین خود، در طی سالیان اخیر پروژه‌ها و فعالیت‌های مختلفی را انجام داده‌اند که توضیحات آن‌ها در صفحه هر یک از برنامه‌ها در این سایت آمده است.
آنچه لازم است درباره حوزه صنعت و توسعه پایدار بدانیم...
به‌کارگیری اصطلاح «سیاست صنعتی قدیم» به سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ برمی‌گردد. در این دوران، مفهوم سیاست صنعتی بر این مبنا بود که فناوری می‌تواند به خوبی در یک محیط حفاظت‌شده توسعه یابد. در این رویکرد، توسعه صنعتی به‌عنوان موتور اصلی رشد و توسعه شناخته می‌شد به‌طوری‌که در دهه ۵۰ تا ۶۰ میلادی دولت‌ها از طریق حمایت و حفاظت از صنایع استراتژیک، نقش فعالی در توسعه اقتصادی کشور خود داشتند. بسیاری از کشورها به‌خصوص در شرق آسیا به دلیل استفاده گسترده دولت از سیاست صنعتی توسعه یافتند، با این حال کشورهای آمریکای جنوبی در به‌کارگیری این سیاست چندان موفق نبودند.
به‌کارگیری اصطلاح «سیاست صنعتی قدیم» به سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ برمی‌گردد. در این دوران، مفهوم سیاست صنعتی بر این مبنا بود که فناوری می‌تواند به خوبی در یک محیط حفاظت‌شده توسعه یابد. در این رویکرد، توسعه صنعتی به‌عنوان موتور اصلی رشد و توسعه شناخته می‌شد به‌طوری‌که در دهه ۵۰ تا ۶۰ میلادی دولت‌ها از طریق حمایت و حفاظت از صنایع استراتژیک، نقش فعالی در توسعه اقتصادی کشور خود داشتند. بسیاری از کشورها به‌خصوص در شرق آسیا به دلیل استفاده گسترده دولت از سیاست صنعتی توسعه یافتند، با این حال کشورهای آمریکای جنوبی در به‌کارگیری این سیاست چندان موفق نبودند.
ادامه مطلب …
کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ که دوره رشد سریع اقتصادی و صنعتی این کشورها بود، شروع به اتخاذ سیاست‌های توسعه منطقه‌ای کردند. اهداف اولیه این سیاست‌ها، کاهش نابرابری بین مناطق داخلی کشورها بود. نامتوازنی توسعه در این جوامع از صنعتی شدن و رشد اقتصادی برخی از مناطق نشات می‌گرفت. به لحاظ تئوریک در این دوره فرض بر این بود که دولت می‌تواند شرایط مناطق عقب‌مانده را از طریق به کارگیری ابزارهایی همچون بازتوزیع منابع مالی و سرمایه‌گذاری وسیع در بخش عمومی تغییر دهد.
برنامه‌ها
برنامه تانا در قالب اندیشه‌هایی همچون نظام نوآوری منطقه‌ای، مزیت‌گرایی هوشمند و نظام نوآوری بخشی به دنبال توسعه پایدار و نوآورانه فعالیت‌های صنعتی در کشور است.
برنامه آب و توسعه، اصلاح سیاستگذاری آب را با تمرکز بر ابعاد مختلف حکمرانی آن دنبال می‌کند.
گسترش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و ارائه خدمات عمومی از طریق مشارکت بخش خصوصی، هدف برنامه توسعه امور زیرساختی است.
مدرسه توسعه پایدار به تقویت و ارتقای دانش، مهارت و نگرش نهادها و فعالان توسعه پایدار، می‌پردازد.
مدیران برنامه‌ها
علیرضا خیری
مدیر برنامه مشارکت عمومی – خصوصی
هامون طهماسبی
مدیر برنامه مدرسه توسعه پایدار
دکتر سید جلال‌الدین میرنظامی
مدیر برنامه آب و توسعه
امیرعلی کریمی
مدیر برنامه تانا
