اقتصاد دانش بنیان در اتحادیه اروپا

نویسندگان : دکتر علی صباغیان ؛ محمود جوادی

پس از جنگ جهانی دوم در وضعیتی که ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به عنوان دو ابرقدرت ظهور کردند، کشورهای اروپایی که قبل از آن از جهات مختلف به عنوان قدرت های بزرگ جهان محسوب می شدند تا حد زیادی جایگاه خود را از دست دادند. در آن شرایط هیچ کدام از کشورهای اروپایی به تنهایی توان رقابت با سیطره اقتصادی آمریکا و تا حدودی اتحاد جماهیر شوروی را نداشتند. در چنین شرایطی، آنها چاره کار را در همگرایی و همکاری با یکدیگر در عرصه های مختلف از جمله عرصه اقتصادی دیدند.
فرایند همگرایی توسط شش کشور فرانسه، ایتالیا، آلمان غربی، هلند، بلژیک و لوکزامبورگ با امضای معاهده رم و تأسیس جامعه اقتصادی اروپا در سال ۱۹۵۸ آغاز شد. بسترسازی های ناشی از روند همگرایی موجب تحولات مهم اقتصادی و افزایش رشد اقتصادی کشورهای اروپای غربی در یک دهه بعد از شکل گیری جامعه اقتصادی اروپا شد. کشورهای اروپایی اگرچه توانستند در چارچوب همگراییکه اکنون اعضای آن به ۲۸ کشور افزایش یافته تا حدودی ناتوانی خود در رقابت با قدرت های اقتصادی بزرگ جهان را برطرف کنند، اما چرخه تحولات جهانی به طور مستمر اتحادیه اروپا را در معرض رقابت های شدید و خطر عقب افتادن از رقبا قرار میداد.
در دهه ۱۹۹۰، تحولات مختلفی همچون پایان جنگ سرد، فروپاشی شوروی، سقوط دیوار برلین، سربرآوردن قدرت های نوظهور، انقلاب اطلاعات و ارتباطات و جهانی شدن اقتصاد، اتحادیه اروپا را در معرض رقابت های جدید و شدیدی قرار داده بود. اگرچه پاسخ های مقطعی اروپا به این رقابت ها از جمله ایجاد بازار واحد اروپا بر اساس پیمان ماستریخت تا حدودی می توانست قدرت رقابت پذیری اتحادیه اروپا را افزایش دهد، اما رقابت های اقتصادی که از این دوران به بعد با آن مواجه میشد دارای ماهیت متفاوتی شده بودند. در این دوران قدرت های اقتصادی به ویژه آمریکا، به عنوان بزرگترین اقتصاد جهان، به سرعت به سمت استفاده از دانش در تولیدات اقتصادی در حرکت بودند. عقب ماندگی نسبی کشورهای اتحادیه اروپا در حوزه اقتصاد دانش بنیان نسبت به آمریکا یا ژاپن، موجب شد تا آنها این امر را به عنوان یک کمبود بزرگ تشخیص دهند و تلاش برای رفع آن را جزو اولویت های اساسی خود محسوب کنند.

تاریخ انتشار اولیه: ۱۳۹۷
تاریخ رصد: ۹ مهر ۱۳۹۹